Bệnh tay chân miệng là một nỗi lo lắng thường trực của các bậc cha mẹ, đặc biệt khi con còn nhỏ. Bệnh rất dễ lây lan, đặc biệt trong môi trường nhà trẻ, mẫu giáo, và có thể gây ra những triệu chứng khó chịu cho bé. Bệnh này là bệnh gì? Làm sao để nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh? Cách chăm sóc và điều trị tại nhà như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho mẹ Cẩm Nang đầy đủ kiến thức để an tâm bảo vệ bé yêu khỏi căn bệnh này.
Bệnh Tay Chân Miệng Ở Trẻ Là Gì?
Tay chân miệng mẹ biết sớm trị sớm bé khỏe
Bệnh tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 3 tuổi. Bệnh do các virus đường ruột gây ra, phổ biến nhất là Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71).
Tác nhân gây bệnh: Virus Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71). EV71 thường gây ra các biến chứng nặng hơn so với Coxsackievirus A16.
Đường lây truyền: Bệnh lây lan rất dễ dàng qua đường tiêu hóa và đường hô hấp, chủ yếu qua:
- Tiếp xúc trực tiếp: Với dịch tiết từ mũi, miệng, các nốt phỏng nước của người bệnh (ví dụ: khi chăm sóc trẻ bệnh, thay tã, bế ẵm).
- Gián tiếp: Qua đồ chơi, vật dụng cá nhân bị nhiễm virus, bề mặt công cộng (tay nắm cửa, bàn ghế…) sau đó trẻ chạm vào và đưa tay lên miệng.
- Giọt bắn: Khi trẻ bệnh ho, hắt hơi, virus có thể phát tán ra không khí và lây cho trẻ khác.
Bệnh tay chân miệng thường bùng phát mạnh vào mùa hè và mùa thu, khi thời tiết nóng ẩm tạo điều kiện thuận lợi cho virus phát triển.
Dấu Hiệu Nhận Biết Bệnh Tay Chân Miệng Ở Trẻ Em (Triệu Chứng)
Triệu chứng tay chân miệng mẹ xem ngay
Bệnh tay chân miệng ở trẻ thường có các giai đoạn phát triển sau:
Giai đoạn ủ bệnh: Có thể kéo dài từ 3-7 ngày. Trong giai đoạn này, trẻ thường không có triệu chứng rõ ràng, mẹ khó nhận biết bệnh.
Giai đoạn khởi phát (1-2 ngày): Trẻ có thể xuất hiện các triệu chứng ban đầu như:
- Sốt: Sốt nhẹ hoặc sốt cao (38-39 độ C).
- Mệt mỏi: Trẻ quấy khóc, biếng ăn, ngủ không ngon giấc.
- Đau họng: Trẻ có thể kêu đau họng, bỏ bú, bỏ ăn do khó chịu ở miệng.
Giai đoạn toàn phát (3-5 ngày sau khởi phát): Đây là giai đoạn bệnh điển hình với các triệu chứng đặc trưng:
- Loét miệng: Xuất hiện các nốt phỏng nước nhỏ (2-3mm) ở niêm mạc miệng, lợi, lưỡi, bên trong má. Các nốt này rất dễ vỡ tạo thành các vết loét gây đau rát khiến trẻ khó ăn uống, nuốt nước bọt. Đây là dấu hiệu đặc trưng nhất của bệnh tay chân miệng.
- Phát ban dạng phỏng nước: Xuất hiện các nốt ban đỏ, sau đó tiến triển thành các nốt phỏng nước nhỏ (2-10mm) ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, đầu gối, khuỷu tay. Các nốt phỏng này thường không ngứa, không đau và có thể tồn tại vài ngày rồi tự xẹp đi.
- Các triệu chứng khác: Một số trẻ có thể kèm theo tiêu chảy nhẹ, nôn ói.
Bệnh Tay Chân Miệng Ở Trẻ Có Nguy Hiểm Không? Biến Chứng Cần Lưu Ý
Biến chứng nguy hiểm của bệnh tay chân miệng ở trẻ
Tay chân miệng biến chứng khi nào đi viện
Đa số các trường hợp bệnh tay chân miệng ở trẻ diễn biến nhẹ và tự khỏi sau 7-10 ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là khi tác nhân gây bệnh là Enterovirus 71 (EV71). Mặc dù biến chứng nặng không phổ biến, mẹ vẫn cần hết sức lưu ý và theo dõi sát sao tình trạng của bé.
Các biến chứng nguy hiểm có thể gặp:
Biến chứng thần kinh: Viêm não, viêm màng não, viêm tủy sống, liệt mềm cấp tính. Đây là biến chứng nguy hiểm nhất, có thể gây tử vong hoặc di chứng thần kinh nặng nề.
Biến chứng tim mạch, hô hấp: Viêm cơ tim, phù phổi cấp, suy tuần hoàn. Các biến chứng này cũng rất nguy hiểm và có thể đe dọa tính mạng của trẻ.
Dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm cần đưa trẻ đi viện ngay:
Phòng hơn chữa bệnh tay chân miệng ở bé
Khi trẻ mắc bệnh tay chân miệng, mẹ cần đặc biệt chú ý theo dõi và đưa trẻ đến bệnh viện ngay khi có bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:
- Sốt cao liên tục: Sốt cao trên 39 độ C, khó hạ sốt bằng các biện pháp thông thường.
- Li bì, lơ mơ, ngủ gà, co giật.
- Thở nhanh, khó thở, thở bất thường.
- Nôn ói nhiều, bỏ ăn, bỏ bú, nuốt khó.
- Run tay chân, yếu tay chân.
- Da nổi vân tím, lạnh đầu chi.
- Quấy khóc, bứt rứt, khó chịu, tăng kích thích.
Lưu ý: Đối với trẻ nhỏ dưới 3 tháng tuổi, khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ bệnh tay chân miệng, mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ ngay để được chẩn đoán và theo dõi kịp thời.
Cách Chăm Sóc Trẻ Bị Bệnh Tay Chân Miệng Tại Nhà (Điều Trị)
Hiện nay, bệnh tay chân miệng chưa có thuốc điều trị dứt điểm đặc hiệu. Việc điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng và chăm sóc hỗ trợ tại nhà để giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn và nhanh chóng hồi phục.
Cẩm nang tay chân miệng mẹ an tâm chăm bé
Các biện pháp chăm sóc tại nhà:
Hạ sốt:
- Sử dụng thuốc hạ sốt chứa paracetamol hoặc ibuprofen theo chỉ định của bác sĩ (đúng liều lượng theo cân nặng của bé).
- Chườm ấm cho bé bằng khăn ấm ở nách, bẹn, trán.
- Cho bé mặc quần áo thoáng mát, thấm mồ hôi.
Vệ sinh răng miệng:
- Súc miệng bằng nước muối sinh lý ấm sau khi ăn và trước khi đi ngủ (đối với trẻ lớn biết súc miệng).
- Đối với trẻ nhỏ, mẹ có thể dùng gạc mềm thấm nước muối sinh lý lau nhẹ nhàng khoang miệng cho bé.
Vệ sinh da:
- Tắm rửa nhẹ nhàng cho bé hàng ngày bằng nước sạch và ấm.
- Giữ da bé sạch sẽ, khô ráo.
- Mặc quần áo rộng rãi, mềm mại, thấm hút mồ hôi tốt.
- Có thể sử dụng dung dịch sát khuẩn nhẹ (ví dụ: povidone iodine loãng) chấm nhẹ lên các nốt phỏng nước đã vỡ (theo hướng dẫn của bác sĩ).
Dinh dưỡng:
- Cho bé ăn thức ăn mềm, lỏng, dễ nuốt, nguội hoặc ấm (ví dụ: cháo loãng, súp, sữa).
- Tránh cho bé ăn đồ ăn chua, cay, nóng, cứng vì có thể gây đau rát các vết loét miệng.
- Khuyến khích bé bú mẹ hoặc uống sữa công thức đầy đủ để đảm bảo dinh dưỡng và bù nước.
- Chia nhỏ bữa ăn để bé dễ ăn hơn.
Theo dõi sát sao tình trạng bé: Mẹ cần theo dõi nhiệt độ, tình trạng ăn uống, ngủ nghỉ, các triệu chứng bệnh của bé để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và đưa bé đi khám kịp thời.
Lưu ý quan trọng:
- Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc kháng sinh cho trẻ bị bệnh tay chân miệng, vì bệnh do virus gây ra, kháng sinh không có tác dụng.
- Không tự ý dùng thuốc corticoid hoặc các loại thuốc bôi ngoài da khác nếu không có chỉ định của bác sĩ, vì có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn chăm sóc, điều trị bệnh cho bé một cách tốt nhất.
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, đặc biệt là đối với bệnh tay chân miệng. Các biện pháp phòng ngừa chủ yếu tập trung vào việc giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ để hạn chế sự lây lan của virus.
Các biện pháp phòng ngừa hiệu quả:
Cẩm nang tay chân miệng Mẹ an tâm chăm bé
Rửa tay thường xuyên: Hướng dẫn và tập cho trẻ thói quen rửa tay thường xuyên với xà phòng dưới vòi nước sạch:
- Trước và sau khi ăn.
- Sau khi đi vệ sinh.
- Sau khi thay tã hoặc vệ sinh cho bé.
- Sau khi tiếp xúc với đồ vật công cộng.
- Sau khi chơi đùa.
- Mẹ và người chăm sóc trẻ cũng cần rửa tay sạch trước khi chế biến thức ăn và chăm sóc bé.
Vệ sinh đồ chơi, vật dụng cá nhân: Thường xuyên vệ sinh, khử khuẩn đồ chơi, vật dụng cá nhân của bé (bình sữa, núm vú, đồ chơi ngậm mút, khăn mặt, ca cốc…).
Vệ sinh nhà cửa, môi trường sống: Giữ nhà cửa thông thoáng, sạch sẽ. Thường xuyên lau chùi các bề mặt tiếp xúc thường xuyên (tay nắm cửa, bàn ghế…) bằng dung dịch khử khuẩn.
Tránh cho bé tiếp xúc với người bệnh: Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người đang mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh tay chân miệng.
Cách ly trẻ bệnh: Nếu trẻ mắc bệnh tay chân miệng, cần cho trẻ nghỉ học, cách ly tại nhà cho đến khi khỏi bệnh hoàn toàn (thường là 7-10 ngày) để tránh lây lan cho các bạn khác.
Khi Nào Mẹ Cần Đưa Bé Đi Khám Bác Sĩ Ngay Lập Tức?
Lời khuyên từ chuyên gia dinh dưỡng
Mặc dù đa số các trường hợp bệnh tay chân miệng ở trẻ là nhẹ, mẹ vẫn cần hết sức cẩn trọng và đưa bé đi khám bác sĩ ngay khi có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm nào sau đây (đã đề cập ở mục 3), hoặc khi:
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi mắc bệnh tay chân miệng.
- Bệnh tay chân miệng kéo dài trên 7 ngày không có dấu hiệu thuyên giảm.
- Các triệu chứng bệnh tay chân miệng ngày càng nặng hơn.
- Mẹ có bất kỳ lo lắng nào về tình trạng sức khỏe của bé.
Việc đưa bé đi khám sớm giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, đưa ra lời khuyên và hướng dẫn điều trị phù hợp, đồng thời phát hiện và xử trí kịp thời các biến chứng nguy hiểm (nếu có).
Lời Khuyên Từ Chuyên Gia
Bệnh tay chân miệng là một bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, nhưng mẹ hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa và chăm sóc bé tại nhà nếu bệnh diễn biến nhẹ.Mẹ an tâm vì đa số các bé sẽ hồi phục hoàn toàn sau 7-10 ngày nếu được chăm sóc đúng cách.
Điều quan trọng nhất là mẹ cần:
- Nhận biết sớm các triệu chứng của bệnh để có biện pháp xử lý kịp thời.
- Chăm sóc bé đúng cách tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Theo dõi sát sao tình trạng của bé và đưa bé đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường.
Đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa nếu mẹ có bất kỳ thắc mắc hay lo lắng nào về bệnh tay chân miệng ở trẻ. Chúc các mẹ luôn có thật nhiều kiến thức và sự tự tin để chăm sóc bé yêu khỏe mạnh mỗi ngày!
Funiq – thế giới đồ chơi sáng tạo, cùng ba mẹ kiến tạo tuổi thơ tràn ngập niềm vui cho bé.
Khám phá nhiều điều thú vị tại fanpage funiq!
Đồ chơi bổ ích, bé thích mê!
Xem ngay những bài viết hay giúp bé phát triển toàn diện tại đây!
